Hashimoto w pigułce
Autoimmunologiczne schorzenia tarczycy stanowią ok. 30% wszystkich chorób o podłożu autoagresywnym na świecie. Spośród nich najczęściej diagnozowaną jest przypadłość zwana Hashimoto. Na przestrzeni ostatnich lat diametralnie wzrósł odsetek osób dotkniętych ową chorobą. Co ciekawe, dotyka ona o wiele częściej kobiety niż mężczyzn. Przeczytaj artykuł i dowiedz się więcej o tym czym cechuje się owa przypadłość, jak jest diagnozowana i poznaj sposób postępowania żywieniowego podczas choroby!
Hashimoto
Na początek parę słów o samym Hashimoto. Należy ono do grupy schorzeń o podłożu autoagresywnym. Oznacza to, iż w efekcie choroby organizm atakuje swoje własne komórki. Określane jest ono inaczej także jako limfocytowe zapalenie tarczycy. Po raz pierwszy przypadłość ta została opisana w 1912 roku przez dr Hakaru Hashimoto, od nazwiska którego właśnie wzięła się nazwa choroby. Rozwój owej przypadłości zależny jest od skłonności genetycznych, defektu układu immunologicznego chorego i oczywiście czynników środowiskowych, jednak jej dokładna patogeneza nie jest do końca poznana.
Pod względem morfologicznym hashimoto polega na stopniowym zaniku tkanek tarczycy poprzez inwazję gruczołów limfocytowych, zanik oraz przekrwienie pęcherzyków, jak i współtowarzyszącej metaplazji komórek pęcherzykowych. W efekcie dochodzi do rozwoju niedoczynności tarczycy. Właśnie z tego względu choroba ta uznawana jest za jedną z głównych przyczyn rozwoju niedoczynności tarczycy. Istotny jest fakt, iż schorzenie to pojawić może się również przy normalnej aktywności gruczołu. Co ciekawe zaburzenie to diagnozowane jest, według niektórych szacunków, nawet 8 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn. Kolejną ciekawostką jest to, iż znacznie mniej powszechne okazuje się być wśród populacji Afroamerykanów w porównaniu do Europejczyków czy Azjatów.
Rozpoznawanie Hashimoto
Diagnostyka hashimoto jest niezwykle ważna. Według statystyk zwykle choroba ta jest rozpoznawana w zaawansowanej postaci, kiedy mamy już do czynienia z niedoczynnością tarczycy. Niestety utrudnia to leczenie i wymaga wprowadzenia wysokich dawek środków farmakologicznych. Pacjenci z podejrzeniem omawianego schorzenia powinni zostać skierowaniu zarówno na badania laboratoryjne, jak i obrazowe.
Do podstawowych metod diagnostyki gruczołu tarczycowego zalicza się badanie ultrasonograficznie, znane powszechnie jako USG. W trakcie takiego badania lekarz jest w stanie ocenić wielkość tarczycy oraz wykryć ewentualne zaburzenia takie jak: niejednorodność miąższu, występowanie guzków, zwapnień czy torbieli. Charakterystycznym obrazem ukazującym się podczas USG przy chorobie hashimoto jest niejednorodność oraz echogeniczność miąższu gruczołu. W ten sposób bardzo łatwo określić można występowanie omawianej przypadłości, jednak w dość zaawansowanym stadium. Natomiast początkowe etapy mogą nie wywoływać zmian obrazowych podczas badania i diagnoza w efekcie nie zostanie postawiona.
Z tego względu konieczne są również badania laboratoryjne. Na hashimoto wskazywać bez wątpienia będzie podwyższone stężenie TSH (tyroksyny) czy przeciwciał anty-TPO (anty tyreoperoksydazie) jak i anty-TG (anty tyreoglobulinie). W przypadku przeciwciał anty-TPO nie zostały jak dotąd określone jednolite wartości referencyjne. Wynika to z tego, iż wpływ na tę wartość ma wiele czynników, jednak samo pojawienie się owych parametrów jest wynikiem nieprawidłowym i wskazuje na zaburzenia autoimmunologiczne związane z tarczycą. Prawidłowe stężenie przeciwciał anty-TG cechują również różne wartości referencyjne, jednak określono pewną wartość na poziomie 100 IU/ml. Poza tym należy zbadać także poziom fT3 i fT4, których ilość jest obniżona u osób dotkniętych opisywanym schorzeniem. Wskaźniki te są aktywnymi metabolicznie, „wolnymi” formami hormonów T3 (trójjodotyronina) oraz T4 (tetrajodotyronina). Poniżej w tabeli przedstawiono prawidłowe wartości wspomnianych parametrów.
| TSH | 0,23 – 4,0 mU/ml |
| Anty-TPO | Nie ustalono |
| Anty-TG | 100 IU/ml |
| fT3 | 1,5 – 4,0 mg/L
2,25 – 6,0 pmol/L |
| fT4 | 8 – 20 mg/L
10 – 25 pmol/L |
Podsumowując, w momencie uzyskania podczas badania wartości TSH powyżej 4,0 mU/ml oraz ft3 poniżej 1,5 mg/L (2,25 pmol/L), jak i fT4 poniżej 8 mg/L (10 pmol/L) możemy domniemać, iż cierpimy na niedoczynność tarczycy. Należy wówczas zdecydować się na badanie USG w celu potwierdzenia przypadłości i określenia jej typu.
Leczenie
Leczenie u większości pacjentów sprowadza się do zażywania preparatów farmakologicznych w postaci leworytoksyny przez całe życie. Jest to tabletka, którą należy stosować na czczo, popijając dość dużą ilością wody. Dodatkowo pamiętać trzeba o tym, by nie spożywać posiłku przez kolejne 20 minut po zażyciu farmaceutyku. Warto tutaj zaznaczyć, iż odpowiednio dobrana terapia dietetyczna potrafi być na tyle skuteczna, iż prowadzi do zmniejszenia dawki leku, a niekiedy nawet całkowitego go wyeliminowania. Oczywiście, kiedy kuracja zostanie wprowadzona na tyle wcześnie by zahamować rozwój choroby.
Właśnie z tego względu bardzo ważne jest poddawanie się badaniom okresowym, gdyż profilaktyka w wielu przypadkach skutkuje całkowitym wyleczeniem czy też wykluczeniem nieprzyjemnych następstw schorzeń. Niekiedy konieczne okazuje się również wykonanie diagnostyki pod kątem nietolerancji glutenu czy też laktozy. należy jednak zaznaczyć, że patologie te dotyczą każdej osoby dotkniętej przez hashimoto. Każdy przypadek wymaga indywidualnego podejścia i diagnostyki, gdyż eliminacje żywieniowe bez wyraźnej przyczyny nie są pożądane i prowadzić mogą do niedoborów żywieniowych.
Zalecenia
Zalecenia w chorobie hashimoto są rozbudowane, jednak poniżej znajdują się główne wytyczne, którymi warto się kierować. Pamiętać należy jednak, że najważniejsza jest rozmowa z profesjonalistą, dbór odpowiedniej drogi oraz rozwianie wszelkich wątpliwości.
Zalecenia w chorobie hashimoto:
- Staraj się spożywać 4-5 posiłków w ciągu dnia
- Dbaj o regularność posiłków
- Postaraj się o suplementację witaminy D, odpowiednią podaż jodu i selenu.
- Staraj się spożywać ostatni posiłek 2-3 godziny przed snem
- Dbaj o obecność w diecie białka pełnowartościowego (mięso, nabiał i jego przetwory, jaja)
- Staraj się unikać produktów wysoko przetworzonych i słodyczy oraz napoi gazowanych
- Postaraj się uwzględniać w swojej diecie podaż ryb ok. 2-3 razy w tygodniu
- Dbaj o odpowiednią podaż energii
- Staraj się o eliminację substancji goitrogennych z jadłospisu lub dbaj o odpowiednią obróbkę produktów je zawierających.
- Postaraj się o odpowiednią podaż płynów w ciągu dnia
- Dbaj o rezygnację z zielonej herbaty, ze względu na niekorzystny wpływ katechin na tarczycę.
- Staraj się o zwiększenie aktywności fizycznej
Podsumowując choroba hashimoto nie jest przypadłością wymagającą wyjątkowych restrykcji dietetycznych. Cierpiący na owe schorzenie pacjenci winni stosować racjonalną dietę bogatą w składniki odżywcze, zwłaszcza te, na których niedobór są narażeni. Dodatkowo warto pamiętać o badaniach profilaktycznych by wykryć chorobę w jak najwcześniejszym stadium i zapobiec nieprzyjemnym następstwom powstającym wskutek rozwoju przypadłości.
Paulina Chrzan, przyjmuje w ORL CENTRUM w czwartki,
Specjalizuje się w prowadzeniu żywieniowym kobiet w ciąży oraz u pacjentów z chorobą Hashimoto.
Literatura
- Ajjan R.A., Weetman A.P., 2015, “The Pathogenesis of Hashimoto’s Thyroiditis: Further Developments in Our Understanding.”, Horm Metab. Res., 47(10), 702-710
- Borges I.M.B., Neto A.M., Silva C.A., Tambascia M.A., Alegre S.M., Zantut-Wittmann D.E., 2018, “Vitamin D in Hashimoto’s Thyroiditis and Its Relationship With Thyroid Function and Inflammatory Status.”, Endocr. J., 65(10), 1029-1037
- Liontiris M.I., Mazokopakis E.E., 2017, “A Concise Review of Hashimoto Thyroiditis (HT) and the Importance of Iodine, Selenium, Vitamin D and Gluten on the Autoimmunity and Dietary Management of HT patients.Points That Need More Investigation.”, Hell J. Nucl. Med., 20(1), 51-56
- Omiotek Z., Burda A., 2012, “Metoda klasyfikacji obrazów USG tarczycy z wykorzystaniem indukcji drzew decyzji.”, Prace Instytutu Elektrotechniki, zeszyt 260, 57-68
- Pyzik A., Grywalska E., Matyjaszek-Matuszek B., Roliński J., 2015, „Immune Disorders in Hashimoto’s Thyroiditis: What Do We Know So Far?”, J. Immunol. Res.
- Radetti G., Loche S., D’Antonio V., Salerno M., Guzzetti C., Aversa T., Cassio A., Cappa
M., Gastaldi R., Deluca F., Vigone M.C., Tronconi G.M., Corrias A., 2019, “Influence of
Hashimoto Thyroiditis on the Development of Thyroid Nodules and Cancer in Children and
Adolescents.”, J Endocr Soc., 3(3), 607-616
- Ratajczak A.E., Moszak M., Grzymisławski M., 2017, „Zalecenia żywieniowe w niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto.”, Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 7(4), 305-311